Tips voor een goede NTS

De NTS lijkt niet het belangrijkste onderdeel van je projectvoorstel. Ze is niet per se doorslaggevend voor de toekenning van een projectvergunning, al kunnen de Dierexperimentencommissie (DEC) en de Centrale Commissie Dierproeven (CCD) zeker vallen over tekortkomingen in de NTS. Maar ook los daarvan is de kwaliteit van de NTS belangrijk, namelijk voor transparantie over dierproeven.

De NTS komt behalve op onze website (als deel van het vergunningsdossier) ook op de website van de CCD, waar iedereen kan zien welke dierproeven er gedaan worden in Nederland. Deze openbaarmaking in de landstaal is wettelijk verplicht.

Spelfouten

Als je een projectvoorstel bij ons indient, krijg je feedback van de dossierhouder en enkele collega’s. De NTS wordt bovendien gelezen door communicatieadviseur Monique Janssens. Zij ziet grote verschillen: “We krijgen uitstekende NTS’en waar duidelijk veel moeite in is gestoken, maar er zijn er ook die voor leken totaal onbegrijpelijk zijn en op tientallen punten aangepast moeten worden. Soms zie ik tik- en spelfouten die je er met de spellingscontrole uit had kunnen halen. Of je ziet de vertaalfouten van Google Translate nog staan. Onderzoekers die het Nederlands niet beheersen raad ik dan ook aan om een Nederlandstalige collega om hulp te vragen. Ik vind het ook prima als mensen vooraf voor advies naar mij toe komen.”

Jargon

De meeste feedback die Janssens geeft gaat over jargon: “De begripsverwarring begint al met het woord ‘model’. Voor de meeste mensen buiten de wetenschap betekent dat: iemand die poseert of kleren showt. Als onderzoeker ben je zo gewend aan dat soort vaktermen dat je eroverheen kijkt.” Janssens heeft er een truc op gevonden: “Bel een kennis die niets van wetenschap weet en vertel in het kort waar je onderzoek over gaat. Je komt dan vanzelf op dagelijkse woorden.” Kun je dan nog niet elke vakterm vervangen, zoek dan op internet naar een uitleg of definitie. Dat kan bijvoorbeeld op VanDale.nl, Wikipedia, synoniemen.net of op Google met “ betekenis”. Ook Engelse termen zijn vaak gemakkelijk te vertalen naar eenvoudig Nederlands. Zie het als een leuke puzzel! Zo ben je al voorbereid op je latere persbericht met de uitkomsten van je onderzoek.

Goed voorbeeld

We komen zeker ook pareltjes tegen. Neem dit voorbeeld:

Op het gebied van behandeling van kanker zijn verregaande vorderingen gemaakt, die de levens van vele kankerpatiënten redden of verlengen. Deze therapieën baseren zich op activering van het eigen afweersysteem. Tumoren echter onderdrukken deze afweer. Eén doel van dit project is om nieuwe geneesmiddelen te ontwikkelen die dit dempende effect doorbreken, en de eigen afweer in staat stellen de tumor op te ruimen.

Een leek moet nog steeds goed kijken wat er staat, maar door het eenvoudige woordgebruik en de logische verbindingen tussen de zinnen kan vrijwel iedereen deze alinea met een beetje moeite begrijpen.

Beeld

Een nieuwe trend waar we blij van worden is het toevoegen van afbeeldingen en video’s. Janssens: “Wie schrijft heeft de neiging zinnen ingewikkelder te maken en woorden een zekere verhevenheid mee te geven. We gaan dan opeens onderzoek ‘uitvoeren’, terwijl iedereen zou zeggen ‘onderzoek doen’, wat ook prima Nederlands is.” Een NTS hoeft echter niet uitsluitend geschreven tekst te bevatten. Maak gerust gebruik van aanvullend beeldmateriaal als dat verduidelijkend werkt. Met een video kun je een mechanisme of werking laten zien, infographics kunnen ingewikkelde verbanden overzichtelijk weergeven en foto’s kunnen de inhoud van een tekst verhelderen. Besef wel dat de website van de CCD ingericht is op tekst. De tekst moet dus in elk geval compleet zijn. Links naar extern beeld kunnen wel geplaatst worden.

Wat doe je met de dieren?

Het is jammer dat het op Europese regelgeving gebaseerde NTS-formulier nergens expliciet vraagt naar de dierproef zelf: wat doe je met de dieren, hoe vaak en hoe lang? Wij denken namelijk dat dat voor het publiek een belangrijke vraag is. Als Instantie voor Dierenwelzijn Utrecht stimuleren wij dat onderzoekers dit toevoegen bij vraag 3.4, over de negatieve gevolgen voor de proefdieren. Daar is het logisch om ook de oorzaak van die negatieve gevolgen te beschrijven, namelijk de ‘handelingen’. Dat hoeft niet uitgebreid, maar kan bijvoorbeeld zo:

We geven een deel van de dieren één keer een injectie in de flank die kan leiden tot een jeukende huid rond die plaats. Dit is vervelend voor het dier en kan tot krabben leiden. De jeuk kan één dag aanhouden.

Tot slot al onze tips bij elkaar:

Stap 1: een passende inhoud

• Vul het NTS-formulier zo duidelijk mogelijk in. Gebruik de toelichting van de CCD en de handleiding van de European Animal Research Association. Noem geen namen van personen, instituten of afdelingen.
• Bel een kennis die niets van wetenschap af weet en vertel zo eenvoudig mogelijk over je onderzoek. Maak (na toestemming van de kennis) een geluidsopname, of noteer termen en zinnen die in je opkomen. Gebruik deze termen en zinnen om jargon te vervangen.
• Haal doelstelling en opbrengsten niet door elkaar. Doelstelling (3.1) gaat over het algemenere maatschappelijke of wetenschappelijke belang, bijvoorbeeld: een medicijn vinden tegen reuma. Opbrengsten (3.2) gaat over wat je concreet denkt te vinden, bijvoorbeeld: kennis over bijwerkingen en effectiviteit van bepaalde medicijnen tegen reuma.
• Schrijft bij Negatieve effecten (3.4) kort op wat je doet met de dieren, hoe vaak en hoe lang, en met welk effect.
• Houd het onderdeel Ernst (3.5) kort: vermeld enkel de ongeriefcategorieën (licht, matig, ernstig, terminaal) en de percentages dieren daarbij. Dit mag een lijstje zijn. Ga hier niet in op de aard of de rechtvaardiging van het ongerief.
• Bij Verfijning (4.3) worden twee verschillende dingen gevraagd: waarom kies je voor deze diersoort en wat doe je om de negatieve gevolgen te beperken? Geef twee aparte antwoorden.

Stap 2: een optimale vorm

• Controleer of je alle jargon en ingewikkelde formuleringen hebt weggewerkt of ‘vertaald’ naar gewone taal.
• Kijk of je lange zinnen kunt splitsen tot kortere zinnen.
• Gebruik verwijswoorden die de verbanden tussen zinnen expliciet maken: hierdoor, want, daarom, etc.
• Controleer samenstellingen die in het Engels los geschreven worden, maar in het Nederlands aan elkaar (bloedafname, medicijngebruik). Combinaties met een afkorting of eigennaam krijgen een verbindingsstreepje (MS-medicijn, Alzheimer-onderzoek). Dit streepje mag je ook toepassen in samenstellingen die zonder dat lastig leesbaar zouden zijn (leukemie-overlevingskans). Worden samenstellingen lang of ingewikkeld, draai de combinatie dan om (het afnemen van bloed, een medicijn tegen MS, onderzoek naar Alzheimer, de kans dat iemand leukemie overleeft).
• Gebruik de spellingscontrole!
• Controleer de lengte: het hele document, inclusief de vragen, is bij voorkeur rond de 750 woorden, maar maximaal 1.000 woorden. Kort in waar nodig.
• Leg het resultaat voor aan een Nederlandstalige collega die niet veel weet van jouw onderzoek. Is het begrijpelijk en klopt het Nederlands? Kun je niemand vinden, vraag dan Monique Janssens om advies.