Bevoegd, deskundig en bekwaam?
Wie betrokken is bij dierproeven moet volgens de wet bevoegd, deskundig en bekwaam zijn. Bevoegdheid heeft te maken met het hebben van de juiste (in Nederland erkende) diploma's en certificaten. Deskundig betekent dat je jezelf daarnaast blijvend schoolt in de kennis en kunde rondom het doen van dierproeven. Dit is vaak scholing ten behoeve van het 3V-principe (Vervanging, Vermindering en Verfijning). Bekwaamheid betreft de juiste, aantoonbare attitude, kennis en vaardigheid in een bepaalde handeling, waardoor je die zelf kunt uitvoeren.
In dit artikel
Wat betreft bevoegdheid zijn er uitgebreide opleidingseisen, afhankelijk van de rol die je vervult in een onderzoeksproject.
Sinds 15 maart 2023 is het Leven Lang Leren beleid gestart dat op 5 oktober 2021 is goedgekeurd door de vergunninghouders van het UMC Utrecht en de Universiteit Utrecht. Wat dit praktisch betekent voor jou kun je lezen in de toepassingsregeling. In het kort betekent het dat je jezelf elke drie jaar moet herregistreren als bevoegd en deskundig.
Dit doet de LLL-coördinator van jouw afdeling door middel van een portfolio dat je hiervoor na afstemming met je leidinggevende moet aanleveren. We doen dit aan het begin van een kalenderjaar tijdens de registratiegesprekken, dus zorg dat je jouw portfolio tijdig op orde hebt. Eén van de bijeenkomsten waar we vanuit gaan dat je die volgt, is de starbijeenkomst, waar je ook meer hoort over wat er nodig is om dierproeven te doen in Utrecht. Ook de bekwaamheidsregistratie moet je zelf bijhouden. Dit kan tijdens de goedkeuring van een werkprotocol (WP) worden opgevraagd. Alleen een geregistreerde supervisor kan jou trainen en een geregistreerde assessor kan door middel van een assessment vaststellen of aan jou een handeling met een proefdier zelfstandig kan worden toevertrouwd.
Supervisor en assessor
Degene die traint (de supervisor) of beoordeelt (de assessor) of een handeling met proefdieren zelfstandig mag worden uitgevoerd:
- Is bevoegd en geregistreerd medewerker
- Is bekwaam in een aantal handelingen
- Is ingeschreven bij de Instantie voor Dierenwelzijn als assessor
- Heeft een assessorentraining gevolgd
Verantwoordelijk onderzoeker
De onderzoeker die eindverantwoordelijk is voor de dierproef en de vergunningaanvraag indient:
- Heeft een wetenschappelijke master in een relevante studierichting.
- Heeft een certificaat van de cursus proefdierkunde (incl. module per diersoort).
- Is ingeschreven bij de Instantie voor Dierenwelzijn en heeft deelgenomen aan de startbijeenkomst.
- Schoolt zich steeds bij via cursussen, congressen, vaardigheidstrainingen.
- Dient zich aan te melden als onderzoeker dierproeven.
Verantwoordelijk uitvoerende
De onderzoeker die de dierproef uitvoert:
- Heeft een wetenschappelijke master in een relevante studierichting.
- Heeft een certificaat van de cursus proefdierkunde (incl. module per diersoort).
- Is ingeschreven bij de Instantie voor Dierenwelzijn en heeft deelgenomen aan de startbijeenkomst.
- Schoolt zich steeds bij via cursussen, congressen, vaardigheidstrainingen.
- Is aantoonbaar bekwaam in het hanteren en behandelen van proefdieren.
- Dient zich aan te melden als onderzoeker dierproeven.
Research-analist / biotechnicus
De research-analist of de biotechnicus die de dierproef uitvoert of erbij betrokken is:
- Heeft een diploma van een erkende opleiding (mbo-4 of hbo, biotechniek of zoölogisch analist).
- Is ingeschreven bij de Instantie voor Dierenwelzijn en heeft deelgenomen aan de startbijeenkomst.
- Schoolt zich steeds bij via cursussen, congressen, vaardigheidstrainingen.
- Is aantoonbaar bekwaam in het hanteren en behandelen van proefdieren.
- Dient zich aan te melden volgens Artikel 13f2 Wod.
Proefdierverzorger
De dierverzorger die met proefdieren werkt:
- Heeft een erkend diploma als dierverzorger met certificaat proefdieren (mbo-3).
- Is ingeschreven bij de Instantie voor Dierenwelzijn en heeft deelgenomen aan de startbijeenkomst.
- Schoolt zich steeds bij via cursussen, congressen, vaardigheidstrainingen.
- Is aantoonbaar bekwaam in het hanteren van proefdieren en het uitvoeren van bepaalde handelingen.
- Dient zich aan te melden volgens Artikel 13f2 Wod.
Anderen
Voor gastmedewerkers, studenten, stagiairs en medisch specialisten die meewerken aan dierproeven gelden aparte regels. Zij mogen bijvoorbeeld alleen met proefdieren werken onder toezicht van een bevoegde persoon, na een correcte aanmelding bij de IvD.
Stagiair:
In wat een stagiaire wel of niet mag leren hangt af van het type opleiding. Hierbij volgen we de handreiking van het IvD Platform. Dit geld ook als je in dienst bent, maar nog een deel van de opleiding moet afronden. Ook dan word je met betrekking tot werkzaamheden met proefdieren beschouwt als stagiair. Dit kan maar voor beperkte duur en alleen met uitzicht op een bevoegdheid, omdat je voor je afrondende deel van je opleiding bent ingeschreven.
(Medisch) Specialisten:
Indien je als bevoegd medewerker voor bepaalde technieken specialisten wilt inzetten is dat onder sommige omstandigheden mogelijk en zelfs wenselijk voor het welzijn van het proefdier of de kwaliteit van de proef. Voor deze handelingen kunnen ontheffingen aangevraagd worden bij de NVWA door de IvD. De specialist hoeft dan geen bevoegdheid te behalen of registratie te verlengen. Het is wel belangrijk te realiseren dat deze specialist dan geen zeggenschap heeft over (het welzijn van) het proefdier en altijd onder begeleiding moet staan van iemand met een bevoegdheid.
Gastmedewerkers:
De mogelijkheden voor gastmedewerkers om aan dierproeven mee te werken is vrij beperkt. Maar indien er gegronde redenen zijn kan ontheffing worden aangevraagd bij de NVWA. Indien een gastmedewerker. Uitzondering zijn gastmedewerkers die worden uitgenodigd om een specifieke techniek of vaardigheid hier aan te leren of te demonstreren. Daar kan een verkorte procedure gelden.
In alle gevallen is het verstandig om heel tijdig contact op te nemen met de IvD. Een stagiaire inschrijven kan vrij snel, meestal binnen een week. Voor een traject van ontheffing moet je minstens 8 weken reserveren.